Good mom / Bad mom

Afgelopen vrijdag bezocht ik samen met mijn jongste dochter de tentoonstelling Good Mom / bad Mom in het Centraal Museum in Utrecht. Tijdens een les bij de NAU – waar het ging over persoonlijke ervaringen omzetten in kunst – verwees onze docent naar deze tentoonstelling. Ze zei dat hier kunstenaars te zien waren die geen enkele moeite hadden om het meest persoonlijke als onderwerp van kunst te maken. Dat moeten we zien natuurlijk 😉

Met deze tentoonstelling wil het centraal Museum een ‘hedendaagse reflectie op het kunsthistorische cliché van de goede moeder’ geven en ‘clichés, mythes en stigma’s van het moederschap’ ontrafelen. In een thematische opstelling waarbij een heleboel facetten van het moederschap (van Maria tot abortus) worden belicht, willen ze historische en maatschappelijke duiding geven. De werken zijn een leuke gemengde mix van oude, moderne en hedendaagse kunst.

Dat idee van de goede moeder is ontstond in de achttiende eeuw. De Franse filosoof Rousseau introduceerde het ideaal in zijn boek Emile of Over de opvoeding (1762). Mannen zouden veel vrijheid nodig hebben terwijl meisjes moesten leren gehoorzamen en opgevoed worden tot moeder en huisvrouw. Voor Rousseau was ‘vrouw zijn’ gelijk aan ‘moeder zijn’.

‘Moeders worden vaak, bewust of onbewust, beoordeeld op hun vermogen om instinctief te ‘moederen’, tevreden te zijn met hun rol en hun eigen verlangens en ambities daaraan ondergeschikt te maken’, zo valt in de tekst te lezen. Hoewel ik als moeder erg op mijn instinct vertrouw (lees: ik doe gewoon maar wat zonder vooraf bedacht plan) herken ik direct ook dat conflict met eigen verlangens en ambities.

De tentoonstellingsruimte van het Centraal Museum, die soms wat groot kan ogen, is voor deze tentoonstelling in verschillende kleinere kabinetjes verdeeld. Die zijn prettig intiem, wat goed past bij het onderwerp van de tentoonstelling. De thema’s zijn leuk gekozen en leiden je langs heel veel aspecten van het moederschap. Ik vond het soms wel wat vluchtig. Voor elk onderwerpje is maar weinig ruimte. Alleen al over Maria kun je een hele tentoonstelling vullen (weet ik uit ervaring) en hetzelfde lijkt me bij ‘zwangerschap’. Zelfs bij medicalisering van de zwangerschap dacht ik: ‘hier kun je nog veel meer mee.’

Ik heb van de getoonde werken genoten. Deels was het een rondje langs favorieten. Fijn om mijn dochter Rineke Dijkstra’s schitterende portretten van net bevallen vrouwen te kunnen laten zien, de baby’s van Marlène Dumas, de familieportretten van Charley Toorop en het geëngageerde werk van Käthe Kollwitz. Daarnaast is er werk van nog veel meer bekende vrouwelijke kunstenaars zoals bijvoorbeeld Louise Bourgeois  & Tracey Emin (wist niet dat die ooit samen een serie gemaakt hadden), Yoko Ono, Annette Messager en Billie Zangewa.

Van Wangechi Mutu heb ik wel een boek, maar ik kan me niet herinneren dat ik haar werk al een keer in het echt gezien heb. Ik vond haar werk met collage elementen erg inspirerend. Ook het werk van Paula Rego raakte me. Van haar is er een serie etsen te zien (ook leuk voor mijn grafische vrienden) van vrouwen die onder slechte omstandigheden een abortus hebben ondergaan. Wat een krachtige portretten! Ook het houten beeld van Femmy Otten sprak me erg aan.

De tentoonstelling eindigt met een soort mini-expositie met werk van Emma Talbot. Haar werk zag ik eerder op de vorige textiel biënnale en daar maakte het ook al indruk op me. Zij schildert op grote zijde doeken en combineert daarbij persoonlijke verhalen, tekst en beeld tot een enorm meanderend stripverhaal over het leven. In het Centraal Museum is de installatie Mother Earth te zien, een enorme tent, waardoor je omhuld wordt. Ook is er een animatie van haar. Ik vind het leuk om te zien dat haar vormentaal het hierin net zo goed doet als op stof.

Mijn docent had wel gelijk: het is heel duidelijk dat persoonlijke ervaringen ten grondslag liggen aan veel van de werken die je hier kunt zien. Tegelijkertijd is het werk ook herkenbaar en daarmee zeker de moeite waard. Je kunt bij het Centraal Museum ook nog eens heerlijk lunchen (tosti met spinazie en courgette EN rabarbertaart !!!).

De tentoonstelling is nog te zien t/m 14 september 2025, Centraal Museum, Agnietenstraat 1, Utrecht, open di-zo 11-17 uur, www.centraalmuseum.nl