Bang voor het donker

Was jij als kind bang in het donker? Ik wel, ik droeg al vroeg een bril en ik was bang voor de dingen die ik ‘s nachts – zonder bril – vaag zag. Mijn oplossing was om alles donker te willen. Ik sliep met verduisteringsgordijnen en piepte al als het lichtje van mijn platenspeler te zien was. In complete duisternis waren er geen onduidelijke figuren waar ik over kon gaan nadenken.

Goede tekeningen hebben baat bij contrast in licht en donker. En dat te zien en vast te leggen vind ik best moeilijk. Ik ben snel te voorzichtig, bang om de kleuren te donker te maken. Of ik ga veel te donker op plekken waar er veel meer nuances liggen.

Toonwaarden

Een belangrijk element in het tekenen is toon(waarde) dat gaat het over de intensiteit van het licht (of het donker). Door licht en donker goed toe te passen creëer je meer contrast en diepte in je werk. De donkere delen lijken wat naar achteren te vallen, het licht komt naar voren. Met toonwaarden schep je ruimte: een fles wordt rond als delen donkerder en andere delen lichter geschilderd worden.

Daar waar het meeste licht op je voorstelling valt is het wit, in de donkerste schaduw is het zwart en daartussen heb je een glijdende schaal. Om dat te vergemakkelijken versimpel je de tonen om te beginnen tot vier of vijf toonwaarden. Later kun je ook zeven of negen verschillen definiëren. Om ze beter te kunnen zien kun je je foto in zwart wit bekijken. Dan leiden de kleuren niet meer af. Een andere truck is om je ogen een beetje dicht te knijpen. Hoe dat werkt, daar heb ik al wel eens een blog over geschreven.

Donkerder

Ik moet dan altijd terugdenken aan toen ik twee jaar geleden op schildervakantie bij Erica Nussbaum was en ik een boslandschap had geschilderd in aquarel. Iedere keer als Erica langs mijn tafel liep, gaf ze aan dat het donker echt donkerder moest. Ik ploeterde en ploeterde maar door. Ik was al te voorzichtig met het mengen van een donkere kleur en áls ik die dan een beetje had geklutst, bracht ik hem zo dun op dat je er weinig van zag.  Maar toen het me eindelijk gelukt was om wat donker erop te krijgen, zag ik wel dat het echt wat toevoegt.

Ook bij het schilderij dat ik hierboven heb afgebeeld, kreeg ik als commentaar dat ik de schaduwen in het lichaam van het meisje niet donker genoeg had geschilderd. Als je met je ogen half dicht genepen naar de foto keek, viel het donkerste van haar benen samen met de achtergrond. In dit schilderij zijn haar benen een stuk lichter.

Ik dacht zelf dat ik al best wel donker was gegaan met de huidskleur, maar Inge had wel gelijk. Mijn figuurtje blijft daardoor ook meer los van de achtergrond. Ik had haar uit de ene foto geknipt op een andere geplakt en in mijn schilderij is dat eigenlijk nog steeds een beetje te zien.