Isaac Julien: What Freedom is to me

Afgelopen zaterdag waren we met een hele bus NAU studenten op excursie naar Düsseldorf. We hebben drie musea bezocht, waarbij de hoofdmoot bestond uit een tentoonstelling van de Britse kunstenaar Isaac Julien (1960). Ik had nog nooit van hem gehoord en veel van mijn medestudenten ook niet. En jullie, beste lezers, dus waarschijnlijk ook niet. Tijd dus een blog over deze kunstenaar 😊

Julien groeide in Londen op in een gezin met vijf kinderen. In die stad ging hij naar de Saint Martin’s School of Art waar hij tot 1985 schilderen en ‘fine Art film’ studeerde. Al tijdens zijn studie was hij actief in organisaties die de rol van zwart filmmakers wilden stimuleren. Tegenwoordig is hij zelf ook docent aan de Universiteit van California in Santa Cruz.

Op zijn site noemt hij zichzelf filmmaker en installatie kunstenaar. Hij probeert om de grenzen tussen verschillende artistieke disciplines te verbreken. Zijn inspiratie put hij uit film, dans, fotografie, muziek, theater, schilderkunst en beeldhouwkunst: elementen die hij in visuele verhalen via verschillende schermen overbrengt. Aan de werken die wij zagen, lag vaak een bestaande geschiedenis, figuur of boek ten grondslag. Zijn eigen ervaringen als zwarte homoseksuele man kleuren de keuzes die hij hierin maakt. Dat maakt zijn werk naast esthetisch mooi ook geëngageerd.

Het oudste werk op de tentoonstelling is een gedramatiseerde documentaire uit 1989 over de Schrijver Langston Hughes en de Harlem Renaissance. Langston Hughes was zwarte Amerikaanse dichter en activist (1901-1967) die ik niet kende en de Harlem Renaissance blijkt een periode e zijn waarin Afrika hip en happening was in New York (rond 1920-1930). Deze film, die zo’n 42 minuten duurt en toont zwartwit beelden, sommige historisch, andere in scene gezet.

Hoewel Langston Hughes zijn seksualiteit voor zichzelf hield, lezen biografen in zijn gedichten (waarin mooie zwarte mannen een grote rol schijnen te spelen) aanwijzingen dat hij homoseksueel zou zijn geweest. Julien koppelt dat in deze film (uit 1989!!) aan aids. De angst om te vrijen – het kan immers dodelijk zijn – maar tegelijkertijd ook niet zonder liefde kunnen en willen, voelde ik heel duidelijk in het deel van de film dat ik gezien. Doordat het een kleine ruimte was met een groot scherm komt alles extra binnen.

Een andere film die me raakte was Lessons of the hour. Deze film uit 2019 krijgt de meeste ruimte in de tentoonstelling. Het gaat over Frederick Douglass (1818-1895). Ik schaam me te moeten zegen dat ik ook nog nooit van hem gehoord had. Terwijl hij dus een van de belangrijkste voorvechters van de afschaffing van de slavernij is… Zelf als tot slaafgemaakte geboren, wist hij te ontsnappen en uiteindelijk vrij te komen. De rest van zijn leven zette hij zich in met slavernij af te schaffen. Wat ook lukt.

Lessons of the hour geeft op tien schermen een beeld van het leven van Frederick Douglass, waarbij delen van zijn belangrijkste speeches worden uitgesproken. Nagespeelde scenes worden afgewisseld met historisch materiaal, maar ook met hedendaagse filmbeelden. Dit geeft een gelaagd perspectief op het onderwerp. Het gebruik van die tien schermen helpt daarbij. Je ziet beelden naast elkaar. Douglass loopt bijvoorbeeld door een bos: op één scherm zie je iemand aan een boom hangen. Ik denk gelijk aan lynchpartijen en krijg kippenvel. Door de grootsheid van de opzet krijgt het onderwerp nog meer belang.

Wat ik jammer vind van kunstfilms is dat je als museumbezoeker niet de tijd hebt (of neemt) om de films van het begin tot het einde te zien. Doordat wij met een rondleiding aan de tentoonstelling begonnen, was het ook nog eens iemand anders die voor mij besliste wanneer het tijd was om door te schuiven naar de volgende film. De rondleidster vertelde dat we ongeveer acht uur moesten blijven om alles af te zien. Daar we na twee uur een driekwartier met de groep naar het volgende museum zouden vertrekken, was dat onmogelijk.

Bij het schrijven van dit blog kom ik er wel achter dat Looking for Langston integraal op Youtube te vinden is, dus die kan ik gewoon vanaf de bank nog bekijken. Terug naar Düsseldorf is ook een optie, want daar is de tentoonstelling nog t/m 14 januari 2024 in K21 te bekijken. En in hele kleine lettertjes lees ik dat de tentoonstelling doorreist naar het Bonnefantenmuseum in Maastricht, waar hij te zien zal zijn van 8 maart t/m 18 augustus 2024. Dus dat biedt perspectief!

www.isaacjulien.com

Bijschrift:
– Isaac Julien Pas de Deux with Roses (Looking for Langston Vintage Series) 1989/2016, Ilford classic silver gelatin fine art paper, mounted on aluminum and framed, © Isaac Julien, Courtesy the artist and Victoria Miro, London
– Installation view, Lessons of the Hour, Tate Britain, 2023, foto: Jack Hems, © Isaac Julien, Courtesy the artist and Victoria Miro