Ik en mijn Rembrandt

Morgen beginnen de schilderlessen op het Kunstenhuis weer. Ik geloof dat het ergens half december was, dat we voor het laatst les hebben gehad. Toen waren we bezig met het kopiëren van een zeventiende-eeuws portret, dat we dus morgen gaan bespreken. Ik moet die van mij vanmiddag nog afmaken…

Hoe komt het toch dat die arme Hendrickje het nog steeds met een half gezicht moet doen?

Het wordt toch nooit zo mooi als het echte schilderij

Van te voren leek het me heel interessant om te leren van de grote meester, hoe pakt hij licht en donker aan, hoe benadrukt hij de compositie hoe maakt hij haar mantel zo zacht, haar gezicht zo levendig? Ondertussen is dit het schilderij van Rembrandt dat ik het beste ken en het zit echt heel goed in elkaar. En ik voel gewoon de liefde van Rembrandt voor Hendrickje als ik naar het werk kijk, en het is gewoon heiligschennis ook maar te denken dat ik dat zou kunnen namaken. Mijn kopie wordt sowieso nooit zo goed als die Rembrandt, dus waarom al die effort erin steken?

Het project voelt een beetje als een keurslijf

Dit project is eigenlijk heel klassiek. Tot voor de oorlog was het kopiëren van grote meesters een onderdeel van alle studie op alle kunstacademies. Wij hebben deze opdracht dan ook gekregen om te oefenen met de klassieke manier waarop je een schilderij kunt opzetten. Eerst met houtskool de voorstelling overnemen, dan in vier tonen opzetten, dan de kleuren van donker naar licht in die vier tonen toevoegen en dan detaillering.

Van dat proces heb ik veel geleerd en daar meer mee oefenen – vooral het in tonen denken en kleuren in tonen omzetten – zou heel goed voor me zijn. Maar wat goed is, is niet altijd leuk. Het is allemaal vrij technisch en met weinig persoonlijke inbreng. Dat ik me zo dicht mogelijk bij Rembrandts keuzes moet houden, geeft me een beklemmend gevoel.

De tijdsfactor

Toen we moesten stoppen met de live lessen stonden we al op het punt om met de nabespreking te beginnen was Hendrickje ook al niet af. Voor mijn gevoel had ik er al heel lang aan gewerkt en zou ik er nog veel langer aan moeten werken voordat het ook maar een beetje in de buurt van Rembrandt zou komen.

Je zou denken dat ik in de afgelopen vijf maanden genoeg tijd heb gehad om die effort erin te steken. Maar dat heb ik niet gedaan. Ik heb er in januari een weekje aan gewerkt en toen moest het eerst weer goed drogen. Dat heeft het kunnen doen tot afgelopen zondag. Toen het er op begon te lijken dat de lessen echt weer zouden beginnen, ben ik er met lichte tegenzin weer mee bezig geweest.

Het is soms echt moeilijk om interne motivatie te vinden om iets af te maken als er geen deadline op staat. Bij de roman die ik aan het schrijven ben, heb ik daar ook last van. Dat ligt soms tijden stil, maar ik start er uiteindelijk altijd weer uit mezelf mee. Bij Rembrandt lukte dat niet, daar zit ik nu waarschijnlijk morgen voor de les nog aan te pielen.

Ik vind het moeilijk om niet te verzanden in detail

Als ik naar het echte schilderij kijk, zie ik zoveel rijke overgangen en detaillering dat ik als schilderend heel snel het overzicht verlies en van allerlei kleine dingen ga toevoegen. Waarbij ik naar mijn gevoel altijd te brede streken zet. En als ik dan een stap achteruit zet, blijk ik het geheel uit het oog te zijn verloren. Dit proces van aanpassen en weer opnieuw aanpassen is zowel leerzaam als frustrerend. En.. oh shit, ik zie nu dat ik de stoelpoot nog helemaal niet gedaan heb…